Erfgoedlogie

De rijke historie van de Voorste Luysmolen

De Voorste Luysmolen, gelegen aan de schilderachtige Abeek, is een watermolen met een geschiedenis die meer dan vijf eeuwen teruggaat. Al in 1515 werd deze onderslagmolen genoemd als volmolen, waar lakens werden gevold. In de 19e eeuw werd de molen ook ingericht als korenmolen. De naam “Luys” verwijst naar een oude veldnaam, die niet alleen de watermolens in het gebied aanduidt, maar ook verbonden is aan de families die hier als molenaars actief waren.

Van hout naar steen

In 1884 werd het oorspronkelijke houten gebouw vervangen door een bakstenen constructie. Het houten gangwerk van de molen werd in 1952-1953 vervangen door een robuust gietijzeren systeem. De molen bleef tot 1965 in bedrijf, onder leiding van de laatste beroepsmolenaar, Jan Creemers uit Bree. Daarna raakte de molen in verval.

De molenaarswoning: een stukje levende geschiedenis

De vakantiewoning tegenover de molen was ooit de woning van de molenaarsfamilies. Hier vertellen ingekerfde teksten in de eeuwenoude eiken balken unieke verhalen uit het verleden. Een van de inscripties verwijst naar een brand in de 16e eeuw. Volgens een legende zou deze brand het gevolg zijn geweest van een zogenaamde brandbrief van de beruchte bokkenrijders, een roversbende die de streek destijds onveilig maakte. Hoewel er nooit een bewezen verband is aangetoond tussen de brand en de bende, draagt deze legende bij aan de mystiek van de plek.

Restauratie en nieuw leven

Dankzij een grondige restauratie tussen 2000 en 2002, uitgevoerd door de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), kreeg de molen zijn glorie terug. Architect W. van Hoof en molenspecialist Nico Jurgens werkten samen om de molen maalvaardig te maken. Bij de restauratie werden vistrappen aangelegd, zodat vissen de molen veilig kunnen passeren. Vandaag beschikt de molen over een steenkoppel dat niet alleen graan kan malen, maar ook een dynamo aandrijft die vroeger elektriciteit opwekte.

Eigendom en beheer

De Voorste Luysmolen zelf is eigendom van de gemeente Bocholt en maakt deel uit van een horecazaak. De vroegere molenaarswoning, nu een charmante vakantiewoning, is eigendom van Natuurinvest en wordt beheerd door vzw LeefjeNatuur. Met hun missie om mensen op een laagdrempelige manier terug in contact te brengen met de natuur, biedt LeefjeNatuur bezoekers een unieke plek waar natuur, rust en erfgoed samenkomen.

Fietsen langs historische molens

De Voorste Luysmolen maakt deel uit van de Kempenmolenroute en ligt vlak bij de Grensmolenroute. In de nabije omgeving zijn er nog drie bijkomende molenfietsroutes: de Heggemulderroute, de Watermolenroute en de Windmolenroute. Samen goed voor meer dan 40 molens om te ontdekken! Meer informatie over deze routes is te vinden op kempenbroekmolens.nl.

Bezoek de molen

De molen is een bijzondere ontmoetingsplek voor erfgoedliefhebbers. Elke tweede en vierde zondag van de maand komt de molen kort tot leven wanneer de molenaar enkele zakken graan maalt. Tijdens molendagen is de molen uitgebreid te bezichtigen. Bovendien ligt de molen aan het fietsroutenetwerk, tussen knooppunten 87 (NL) en 9 (BE), en vormt ze een ideale stop voor fietsers die het erfgoed van de streek willen ontdekken.

Met zijn boeiende geschiedenis, mysterieuze legendes en levendige restauratie is de Voorste Luysmolen een unieke plek waar natuur, erfgoed en avontuur samenkomen. Op de tweede en vierde zondag van de maand wordt in de voormiddag nog effectief gemalen door een vrijwillige molenaar. Let wel op! Hij komt 's morgens toe en blijft tot zijn voorraadje graan gemalen is en vertrekt dan weer. Wil je ontdekken hoe het werkt, wees er dus vroeg bij. Vraag zeker wat uitleg. De molenaar heeft een passie voor molens en geeft je graag wat toelichting.